دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی، عنوان نشریهای جدید در صنعت ساختمانسازی است که به توضیح در مورد یک فناوری مهم در این حوزه میپردازد. فناوری موردنظر به مسئلهای ضروری در دنیای مهندسی سازه، یعنی تضمین مقاومت و ایمنی دیوارهای پیرامونی در برابر بارهای جانبی مرتبط است. این فناوری پیشرفته و جدید، سیستم وال مش نام دارد.
دیوارهای بلوکی، یکی از المانهای سازهای رایج در صنعت ساختوساز هستند که مسلحسازی و تقویت آنها، اهمیت زیادی دارد. اینجاست که تکنولوژی وال مش به میدان میآید. وال مش از دو بخش تشکیل شده است؛ مشهای الیاف شیشه مقاومبهقلیا و ملاتی به نام پلاستر. اما این تکنولوژی باوجود مزایای فراوان، پس از مدتی با چالشها و ابهاماتی روبرو شد که ممنوعیت وال مش را به دنبال داشت. نشریه وال مش در شهریور 1403 منتشر شد تا در این زمینه شفافسازی کند. در ادامه مطلب، جزئیات بیشتری را در اختیار شما قرار دادهایم.
مختصری در مورد وال مش و اهمیت آن
وال مش بهعنوان یک فناوری نوین در زمینه مسلحسازی دیوارهای بلوکی، از اجزای زیر ساخته شده است:
- مش الیاف شیشه: توری الیاف شیشه، بهعنوان یکی از عناصر مهم سیستم وال مش، مقاومت بالایی در برابر ماهیت قلیایی پلاستر سیمانی دارد. این ویژگی از تخریب الیاف شیشه جلوگیری میکند. مشهایی که از مقاومت لازم در برابر قلیا برخوردار نیستند، باعث کاهش عملکرد سازهای وال مش میشوند.
- ملات پلاستر: سیستم وال مش از یک اتصالدهنده به نام پلاستر استفاده میکند که بسته به نوع دیوار و شرایط موجود، بر پایه گچ یا سیمان خواهد بود.
- نبشیهای تقویتکننده: برای اینکه اجزای دیوار بلوکی و سازه اصلی، اتصال مناسبی داشته باشند، وجود نبشیهای تقویتکننده ضروری است. این نبشیها که از جنس فولاد گالوانیزه هستند، با تقویت گوشهها نقشی کلیدی در سیستم وال مش دارند.
دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی، نتایج زیر را به دنبال دارد:
- افزایش ایمنی سازه: دیوارهای بلوکی بهعنوان سازهای آسیبپذیر در برابر نیروهای افقی شناخته میشوند. سیستم وال مش، نیروها و بارهای جانبی را به طور یکنواختی توزیع میکند و با جلوگیری از تمرکز تنش، مقاومت دیوارهای بلوکی را بالا میبرد و مانع از ریزش دیوار میشود.
- مطابقت با استانداردهای نوین: در حال حاضر، سیستم وال مش با نشریه 714 مطابقت دارد و با پیروی از دستورالعمل های جدید، به کاهش خطاهای طراحی کمک مهمی میکند.
- مقاوم در شرایط آبوهوایی سخت: دیوارهای مسلح شده با وال مش مقاومت بالایی در برابر ترکخوردگی و نفوذ رطوبت دارند.
- کاهش هزینههای نگهداری: با افزایش مقاومت دیوارهای بلوکی از طریق سیستم وال مش، در هزینههای تعمیرات صرف جویی میشود.

تاریخچه دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی
حالا که با اهمیت فناوری وال مش آشنا شدید، به سراغ تاریخچه نشریه وال مش میرویم که برای رفع ابهامات این فناوری تلاش میکند. سیستم وال مش برای اولینبار در استاندارد 2800 و نشریه 819 معرفی شد و توجه زیادی را به خود جلب کرد. اما اطلاعات مرتبط با این سیستم کامل نبود و در زمینه ضوابط و مقررات، نقصهایی را به همراه داشت. این موضوع باعث شد که برای رفع این ابهامات در نشریه 79 اقداماتی صورت گیرد.
حتی باوجود این تلاشها، هنوز هم سیستم وال مش دچار محدودیتها و نقصهای قابلتوجه بود. نهایتاً، در آذرماه 1402، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به دلیل خاطاهای فاحش، ابهامات و استفاده نادرست افراد سودجو از این سیستم، ممنوعیت وال مش را اعلام کرد. این ممنوعیت تا زمان انتشار اسناد پشتیبان و یک آییننامه اختصاصی، برطرف نمیشد.
بالاخره در شهریور سال 1403، نشریه اختصاصی وال مش تحت عنوان دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی منتشر شد. این دستورالعمل به صورت جامع و اختصاصی، اصول و قوانین این سیستم را بررسی کرد. این نشریه، گامی بزرگ برای شافسازی در مورد سیستم وال مش و تعیین استاندارد مشخص برای اجرای این فناوری موثر بود.
معرفی انواع ضابطههای مرتبط با وال مش
همانطور که پیشتر توضیح دادیم، نشریه وال مش، چندین ضابطه را در مسیر اجراییشدن پشت سر گذاشت. این آییننامهها، مطابقت طراحی و اجرای وال مش با سیستم تقویت شده با ماتریس کامپوزیتی FRCM را مبنا قرار دادند و بهاینترتیب، کمک مهمی به توسعه این تکنولوژی کردند. باوجود این، بازهم استفاده از این آییننامهها ممکن نبود؛ چراکه اطلاعات دقیقی در مورد مصالح موردنیاز وال مش و همچنین نحوه طراحی و اجرای این سیستم ارائه نشده بود.
این استانداردها مراحل محاسبات اجرای وال مش را با فرض یکطرفه بودن خمش دیوار انجام میدادند. این در حالی بود که جزئیات بیشتری برای اجرای وال مش، در آییننامهها وجود نداشت. به عنوان مثال، یکی از خطاهای موجود در پیوست ششم استاندارد 2800 و نشریه 819، بهکارگیری نبشی در کنار ستونهای ساختمان بود.
این موضوع، باعث ایجاد هزینههای مالی اضافی برای پروژهها میشد؛ چراکه نیازی به استفاده از نبشی نداشتند. این خطا در ویرایش اول نشریه 714 اطلاح گردید اما هنوز هم نواقص قابل توجهی در این ضابطه وجود داشت. در ادامه، هریک از ضوابط را به تفکیک آوردهایم.
پیوست 6 استاندارد 2800
این پیوست که عنوان آن، «طراحی لرزهای و اجرای اجزای غیرسازهای» است، اولین نشریهای بود که به روش وال مش پرداخت. نام سیستم وال مش در این آییننامه، «مسلحکردن دیوار با شبکه الیاف» بود. پیوست 6 استاندارد 2800 بیشترین تمرکز خود را بر روی مصالح گذاشته بود اما همانطور که گفتیم، تنها فرض موجود برای انجام محاسبات، خمش دیوار به صورت یک طرفه بود. این خطا در آیین نامه 819 نیز تکرار شد. با ادامه مقاله «دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی» همراه ما باشید.
نشریه 819
ضابطه 819 با عنوان «راهنمای طراحی سازهای و جزئیات اجرایی دیوارهای غیر سازهای» روی کار آمد و موفق شد برخی از ابهامات موجود در پیوست 6 را رفع نماید اما خود نیز در ایجاد برخی خطاها نقش داشت. در این ضابطه، فاصله بین نوارهای وال مش و عرض نوار تعیین گردید و این موضوع، ابهامات مهمی را در رابطه با اجرای وال مش پدید آورد.
عدم طراحی دقیق این فواصل در برخی از پروژهها، باعث استفاده بیش از حد از مصالح و افزایش هزینهها شد. علاوه بر این، افزایش فاصلهها میتوانست تهدیدی بزرگ برای مقاومت و پایداری دیوارها باشد. اگرچه ضابطه 819، جدول راهنمای خوبی را برای اجرای وال پست ارائه داده بود اما اطلاعات دقیقی برای اجرای وال مش در این ضابطه وجود نداشت. این موضوع، یک نقص و محدودیت در ضابطه 819 به حساب میآمد.
نشریه 714
ابهامات موجود در ضابطه 819 و پیوست 6 استاندارد 2800 که تا حدی باهم شباهت داشتند، در نشریه 714 برطرف شدند. البته هنوز هم خطاهای فنی زیادی در این ضابطه وجود داشت که پاسخی برای آنها مشخص نشده بود. اینکه در صورت عدم دسترسی یک طرفه به دیوار، چطور باید سیستم وال مش را روی پیاده کرد؟ چگونه نوع مصالح را طبق شرایط پروژه انتخاب کنیم؟ این موارد و بسیاری از ابهامات دیگر، خطاهای اجرایی قابل توجهی را ایجاد کردند.
آشنایی با فصلهای مختلف دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی
به دلیل ابهامات و نواقصی که در استانداردها و نشریههای قبلی وجود داشت، خطاهای زیادی دررابطهبا انتخاب مصالح و اجرای وال مش ایجاد گردید که منجر به انتشار نشریه اختصاصی وال مش در شهریور 1403 شد. دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی، یک مرجع کامل و جامع برای طراحی و اجرای این فناوری به حساب میآید و هدف آن، تقویت دیوارهای بلوکی در برابر نیروها و بارهای جانبی مثل بادهای شدید و زلزله است.
نشریه وال مش، کلیه ضوابط و الزامات مرتبط با طراحی، اجرا و کنترل کیفیت دیوارهای بلوکی مسلح شده با الیاف مش و ملات پلاستر را تدوین کرده است. فصلهای مختلف این نشریه بر روی استفاده از مش الیاف شیشه تمرکز دارد. در ادامه مطلب، 4 فصل دستورالعمل وال مش را بررسی میکنیم.

الزامات و ضوابط طراحی در فصل اول
فصل اول دستورالعمل وال مش، در مورد هدف و دامنه کاربرد این روش است. در این فصل، ضوابط کلی طراحی دیوارهای مسلح شده و نحوه بررسی مقاومت دیوارها در برابر بارهای جانبی، توضیح داده شده است. در فصل اول نشریه وال مش، تمام عوامل مؤثر برای طراحی دیوارهای بلوکی تقویت شده با الیاف شیشه، در نظر گرفته شدهاند.
در بخش اول این فصل، قوانین و جزئیات فنی به طور کامل آورده شده و مطالعه آن برای تمام مهندسان ضروری است تا اطلاعات موردنیاز را کسب نمایند. طول و ارتفاع آزاد دیوار مسلح شده، از دیگر مباحث مطرح شده در این بخش است.
تبصرههایی در این بخش وجود دارند که باید بهدقت مطالعه شوند. یکی از موضوعات مهمی که در افزایش استحکام و طول عمر دیوارها تأثیر زیادی دارد، تعیین مشخصات الیاف شیشه و سطح پوشش موردنیاز است. جزئیات این موضوع نیز در بخش اول فصل ابتدایی نشریه وال مش آمده است.
از دیگر مباحث مهمی که در بخشهای بعدی مطرح شدهاند، میتوان به تشریح بارهای ثقلی وارده بر دیوار (وزن دیوار، کمدها، کابینتها و…) اشاره کرد. علاوه بر این، در فصل اول دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی، با روشهای محاسباتی و فرمولهایی روبرو میشوید که بهترین مبنا برای انجام محاسبات مربوط به اجرای وال مش هستند.
محاسبه طراحی دیوار در فصل دوم
در این فصل به طور تخصصی و جامع به طراحی و تسلیح دیوارهای داخلی و خارجی پرداخته شده است. جداول دقیقی که دراینرابطه ارائه شدهاند، میتوانند کمک بزرگی برای مهندسان باشند تا برای مقاومسازی و ایمنی سازهها تلاش کنند. در این فصل مشخص شده است که حداقل ضخامت دیوار برای اجرای وال مش، 10 سانتیمتر بوده و کمتر از این مقدار، قابلیت اجرایی ندارد.
همانطور که گفتیم، نشریهها و استانداردهای قبلی در مورد خمش یکطرفه دیوار و استفاده از نبشیها، ابهاماتی داشتند. در فصل دوم از نشریه وال مش، محاسبات موردنیاز در این زمینه انجام شده و جزئیات آن مورد بررسی قرار گرفته است.
مهمترین مبحث در فصل دوم دستورالعمل وال مش، جداولی است که میزان درصد پوشش دیوارهای خارجی با مش الیاف را در ارتفاعهای مختلف سازه مشخص میکند. تمام عواملی که برای طراحی وال مش باید در نظر گرفته شود (میزان بار وارد شده از سوی باد و سرعت آن) در این بخش آورده شده است.
بنابراین، فصل اول نشریه وال مش، راهنمای جامعی را برای اجرای این فناوری در شرایط جغرافیایی مختلف در دسترس مهندسان قرار داده است. جداول این فصل با نظم و دقت بالایی ارائه شدهاند و به مهندسان کمک میکنند با درنظرگرفتن معیارهای مختلف مثل تعداد طبقات، ضخامت دیوار و میزان بارهای وارده، بهترین پوشش الیاف را در نظر بگیرند.
جزئیات اجرای دیوار در فصل سوم نشریه وال مش
در این فصل از دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی، میتوانید تمام جزئیات مرتبط با اجرای وال مش را بیابید. چگونگی تسلیح انواع دیوارها و جانپناهها در فصل سوم آمده است. در این فصل با نمونههای ملموس روبرو میشوید که در کنار دستورالعملها میتوانند کمککننده باشند. در فصل سوم، سه شرط اصلی برای اجرای فناوری وال مش مشخص شده است که در صورت عدم وجود یکی از آنها، استفاده از این تکنولوژی مجاز نیست:
- اجرای وال مش روی دیوارهای مشرف به ساختمانهای مجاور در ساختمانهای پنجطبقه و کمتر باشد.
- حداکثر ارتفاع آزاد درنظرگرفتهشده برای دیوار، سه متر یا کمتر باشد.
- فاصلهای که برای دهانه ستونها در نظر گرفته میشود، شش متر یا کمتر است.
همانطور که اشاره کردیم، نحوه تسلیح انواع دیوار، جانپناه و… در فصل سوم مشخص شده است. جزئیات این مباحث به شرح زیر است:
- تسلیح دیوار با شبکه الیاف: در این بخش تمام ضوابط مربوط به انتخاب مصالح و ترکیب آن با مش الیاف مشخص شده است.
- متصل نمودن دیوارهای متعامد به یکدیگر: در این بخش به جلوگیری از ترکخوردگی در نازککاری اشاره شده است و توضیح داده میشود که مش الیاف به شکل L میتواند این مشکل را حل نماید.
- نصب پنجرهها و اجرای نعل درگاه: این بخش به چگونگی کاربرد الیاف مش در دیوارهای پنجرهدار پرداخته است.
- بالکنها و جانپناهها: در این بخش به جزئیات ارتفاع جانپناهها و بالکنها و حداقل مقاومت کششی مش الیاف برای تسلیح آنها پرداخته شده است. بهطورکلی، تمام جزئیات مهار لرزهای برای بالکنها و جانپناهها در این بخش آمده است.
- اجرای وال مش در دیوارهای تمام پوشش: اگر کارفرمایی درخواست اجرای وال مش در کل دیوار را داشته باشد، این بخش میتواند جزئیات و قوانین مربوطه را در اختیار شما قرار دهد. در این بخش از دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی، اجرای نبشی و ناودانی در دیوارهای ستوندار نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
- اجرای وال مش در دیوارهای مشرف به ساختمانهای مجاور: یکی از خطاهای موجود در آییننامههای قبلی، نبود اطلاعات دقیق در مورد اجرای وال مش برای دیوارهای کوتاه مرتبه و مشرف به ساختمانهای مجاور بود. در دستورالعمل وال مش، جزئیات این موضوع آورده شده و توضیح داده میشود که اجرای فناوری وال مش در این دیوارها فقط بهصورت یکطرفه اماکن پذیر است.
ضوابط مش الیاف برای مسلحکردن دیوار در فصل چهارم
مهمترین عاملی که منجر به ممنوعیت روش وال مش گردید، انتخاب مش الیاف غیراصولی و ملات غیراستاندارد در پروژهها بود. انتخاب سلیقهای مصالح، بهویژه مشهای الیافی که در برابر محیط قلیایی مقاومت نداشتند، ایمنی سازهها را با خطرات جدی روبرو میکرد. فصل چهارم دستورالعمل وال مش، اطلاعات دقیق در مورد پلاستر و مش و توری فایبرگلاس ارائه میدهد. دو بخش مهم در فصل چهارم به موارد زیر میپردازند:

مشخصات فنی الیاف شیشه
در بخش اول فصل چهارم به مشخصات فنی شیشه پرداخته میشود و ضرورت استفاده از الیاف مقاومبهقلیا یا همان مش فایبرگلاس AR، مورد تأکید قرار میگیرد. ضرورت استفاده از این نوع الیاف، کارایی و مقاومت آن در محیطی سیمانی است. در ترکیبات الیاف شیشه باید حدود 15 درصد زیرکونیا وجود داشته باشد. به طور کلی، موارد زیر را باید برای اطمینان از عملکرد و کارایی قلیا انجام داد:
- تعیین دانسیته (نمره نخ)
- تعیین مقاومت کششی
- تعیین مدول یانگ قبل و بعد از آزمون مقاومبهقلیا
- تعیین درصد زیرکونیا در الیاف
- آزمون مقاومبهقلیا
مصالح یا پلاستر مورداستفاده
در این قسمت از دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی، جزئیات مربوط به پلاستر سیمانی و پلاستر گچی و نوع الیاف شیشه متناسب با هر ملات آورده شده است.
انتشار دستورالعمل طراحی و اجرای ملات مسلح شده با مش الیاف شیشه برای مهار دیوارهای بلوکی و رفع ممنوعیت این فناوری
وجود خطاهای فنی و عدم ارائه جزئیات و اطلاعات دقیق در مورد اجرای سیستم وال مش، این فناوری را با ممنوعیت روبرو کرد. در واقع، سوءاستفادههای افراد سودجو و خطرات بزرگی که برای ایمنی ساختمانها وجود داشت، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی را بر آن داشت تا استفاده از این تکنولوژی را ممنوع اعلام کند. بالاخره با ارائه دستورالعمل وال مش در شهریور سال 1403 و ارائه اطلاعات جامع و کامل در 4 فصل، این ممنوعیت رفع شد و مهندسان میتوانند با کمک این روش، ایمنی و کارایی ساختمان را افزایش دهند.
کلام آخر
فناوری وال مش بهعنوان جایگزینی مدرن برای روش سنتی وال پست، در جهت تسلیح دیوارهای پیرامونی در برابر بارهای جانبی معرفی گردید. نشریه وال مش در سال 1403 به دنبال ابهامات و نواقصی که در دستورالعملهای قبلی در مورد این فناوری وجود داشت، منتشر گردید. این نشریه توانست با ارائه جزئیات، جدوال و راهکارهای دقیق، تمام ابهامات موجود در این زمینه را برطرف سازد و راهنمایی جامع در اختیار مهندسان برای مقاومسازی ساختمانها قرار دهد. لطفا نظرات و تجربیات خود را در مورد این تکنولوژی برای ما بنویسید.