اجرای وال پست منقطع با هدف افزایش استحکام و مقاومت در مقابل نیروهای لرزه‌ای انجام می‌شود. در واقع ، روشی برای مهار لرزه‌ای در رابطه با سازه‌ها و دیوارهای غیرسازه‌ای به حساب می‌آید. با این روش میتوانید ساختمان‌ها و دیوارهای بلند را در برابر خطرات مربوط به زلزله ایمن سازید. به این ترتیب با اجرای وال پست منقطع می‌توان از ایمنی سازه مورد نظر اطمینان حاصل کرد. برای اجرا نیز از ورق‌های فولادی استفاده می‌کنند که به شکل عمودی یا افقی در ساختمان و سازه‌های مدنظر نصب می‌شوند. با استفاده از وال پست منقطع می‌توان علاوه بر افزایش استحکام سازه، بر زیبایی طراحی داخلی و خارجی ساختمان نیز افزود. همچنین اجرای وال پست منقطع باعث می‌شود که جلوی تغییر شکل‌های اساسی در سازه گرفته شود. در این مقاله می‌خواهیم بیشتر با اجرای وال پست منقطع آشنا شویم.
چرا مهار دیوار و اجرای وال پست به روش سنتی منسوخ شده است
برای اجرای وال پست سنتی از نبشی استفاده می‌کنند. به این ترتیب که دو نبشی را در کنار هم قرار داده و به هم جوش می‌دهند. فاصله بین این دو نبشی، بسته به میزان ضخامت دیوار متفاوت است. در این روش، نبشی‌ها را به وسیله یک میلگرد به هم متصل می‌کنند. سپس با استفاده از پلیت‌هایی که به کف و سقف سازه مربوطه جوش داده شده، وال پست متصل می‌شود. این روش امروزه منسوخ شده است. زیرا دارای معایبی است که نمی‌توان از آن چشم پوشید. در اینجا به برخی از دلایل منسوخ شدن این نوع اجرای وال پست اشاره می‌کنیم:
افزایش وزن سازه
یکی از مهم‌ترین دلایل منسوخ شدن روش سنتی وال پست و جایگزینی آن با اجرای وال پست منقطع آن است که وزن سازه بیش از اندازه بالا می‌رود. استفاده از روش سنتی باعث می‌شود که به اصطلاح رایج، وزن مرده بیش از حدی به ساختمان تحمیل شود. این مساله به خصوص در هنگام بروز زلزله می‌تواند بسیار مشکل‌ساز باشد.
نیاز به استفاده بیش از اندازه فولاد
در اجرای وال پست سنتی و همچنین اجرای وال پست منقطع، متریال اصلی فولاد است. اما تفاوت بین این دو روش در آن است که در روش سنتی نیاز به استفاده از فولاد بسیار بیشتر است. همین مساله باعث می‌شود هزینه‌های نصب در روش سنتی تا حتی 50 درصد هم بیشتر شود. این یعنی افزایش هزینه اجرای پروژه. در حالی که در اجرای وال پست منقطع معمولا از ورق‌های فولاد گالوانیزه‌ای که تقویت شده‌اند استفاده می‌شود. این ورق‌ها هم استقامت بیشتری دارند و هم وزن کمتری را به ساختمان تحمیل می‌کنند. بنابراین برای افزایش ایمنی ساختمان در برابر هرگونه لرزه‌ای بسیار مناسب‌تر هستند.
نصب سخت و زمان‌بر
از دیگر مشکلاتی که اجرای وال پست سنتی دارد، سختی و زمان‌بر بودن نصب آن است. در حالی که در اجرای وال پست منقطع، هم کار نصب راحت‌تر انجام می‌پذیرد و هم سرعت کار بسیار بالاتر رفته است. طول بال کمتر، از دیگر معایبی است که باعث شده اجرای وال پست سنتی منسوخ شود. طول بال کمتر باعث می‌شود که گیرش کمتری هم به همراه داشته باشد.
به این نکته توجه کنید که وال پست باید بر اساس پیوست 6 آیین نامه 2800 اجرا شود. در آن به جزئیات مهار لرزه‌ای دیوارهای میانقابی یا همان وال پست پرداخته شده است. در این پیوست آیین‌نامه، جزئیات اجرایی برای دیوارها مورد بررسی قرار گرفته است. این وال پست‌ها برای دیوارهای بدون بازشو، با بازشو و نیز دیوارهای حائل زیرزمین به کار می‌روند. در ادامه توضیحات بیشتری در این زمینه ارائه شده است.
اهمیت و نقش اجرای صحیح وال پست منقطع چیست؟
وال پست منقطع اگر به درستی روی دیوارهای غیرسازه‌ای نصب شود باعث انتقال نیروهای جانبی وارده به سازه شده و به این ترتیب استحکام کلی ساختمان افزایش چشمگیری خواهد داشت. زیرا وظیفه وال پست آن است که دیوارهای سازه ای را به غیرسازه‌ای متصل کند. همچنین وظیفه اتصال تیغه‌ها به اسکلت ساختمان را هم برعهده دارد. با اجرای صحیح و درست وال پست منقطع شما میتوانید مطمئن باشید که سازه مورد نظر در برابر انواع نیروها مانند باد یا زلزله که هر دو جزو نیروهای جانبی به حساب می‌آیند مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهد. با اجرای اصولی وال پست منقطع می‌توان از اتصال قوی و محکم بین اجزا و بخش‌های مختلف سازه اطمینان حاصل کرد. همچنین برای اطلاع از پارامترهای موثر در ایجاد کیفیت مطلوب اجرای وال پست منقطع میتوانید مقاله “مثلث کنترل کیفیت وال پست منقطع چیست؟ ” را مطالعه کنید
نقش مهندس ناظر در اجرای صحیح وال پست منقطع در ساختمان
از آنجایی که اجرای وال پست منقطع آن هم به صورت درست و اصولی باعث استحکام و پایداری ساختمان می‌شود، باید برای اطمینان از صحت این اجرا مهندس ناظر بر پروژه‌های ساختمانی نظارت کند. در اینجا به برخی از وظایف مهندسان ناظر در رابطه با اجرای وال پست منقطع اشاره می‌شود:
وظیفه کنترل کیفیت مواد
مهندسان ناظری که بر اجرای صحیح و اصولی وال پست منقطع نظارت دارند باید همه مواد مورد استفاده در فرایند اجرای وال پست منقطع را بررسی کنند. همچنین باید از میزان کیفیت این مواد و انطباق آنها با استانداردهای موجود اطمینان حاصل نمایند. این مواد می‌تواند شامل مواد و مصالح ساختمانی به کار رفته برای تولید وال پست منقطع اعم از بتن یا فولاد باشد.
وظیفه نظارت بر فرایند اجرایی
مهندسان ناظر بر اجرای وال پست منقطع، باید همواره و به صورت مستمر بر فرایند اجرایی این وال پست‌ها نظارت کاملی داشته باشند. همچنین باید ضمن اجرای صحیح، دقیق و اصولی وال پست، از تصحیح مشکلات یا نقص‌های مشاهده اطمینان حاصل کنند.
وظیفه بررسی نحوه نصب وال پست
در فرایند اجرای وال پست منقطع مهندسان ناظر باید محلی که قرار است وال پست در آن نصب شود را به دقت بررسی کنند. همچنین باید از صحت نصب وال پست‌ها منطبق بر نقشه‌های موجود و مشخصه‌های پروژه مربوطه مطمئن شوند.
وظیفه مهندسان ناظر مستقر در فرایند اجرا وال پست منقطع بسیار مهم و حیاتی است. چرا که میزان کیفیت و نحوه اجرای صحیح وال پست منقطع، رابطه تنگاتنگی با کیفیت کل ساختمان دارد. هر چه اجرای وال پست منقطع به صورت صحیح‌تر و باکیفیت‌تری انجام شود، شما میتوانید از کیفیت کل ساختمان مطمئن‌تر شوید. همچنین اگر در حین اجرا در ساختمان، مشکلی ایجاد شود وظیفه مهندس ناظر است که به مشکل رسیدگی نماید. همچنین رفع مشکلات حقوقی در این رابطه نیز برعهده وی است.
دستور کار اجرای وال پست منقطع چیست؟
اولین کار برای اجرا آن است که بر اساس عرض دیوار و شرایط موجود، ناودانی‌ها به صورت صحیح انتخاب شوند. همچنین طی کردن مراحل زیر جزو دستور کار اجرای وال پست منقطع است.
- طراحی اولیه بر طبق شرایط و نیز نیازهای سازه‌ای
- تهیه مواد اولیه و همه تجهیزات و امکانات مورد نیاز اعم از ورق‌های فولادی گالوانیزه یا معمولی، پیچ و مهره و همچنین بست و پروفیل مورد نیاز
- خم‌کاری و برش‌کاری ورق‌های فولادی در ابعاد تعیین‌شده
- اتصال قطعه‌های مختلف به یکدیگر و پیچ‌گذاری بست‌ها و قطعه‌های دیگر به وال پست
- اجرای وال پست منقطع با مونتاژ اولیه قطعه‌های مختلف وال پست و اتصال وال پست به میانقاب‌ها، تیغه‌ها و نیز اسکلت ساختمان
- تست و تحویل نهایی با بررسی دقیق اتصالات و اندازه‌گیری ابعاد ناودانی‌ها
وال پست منقطع چگونه در ساختمان اجرا می‌شود؟
برای اجرا مانند سایر روش‌هایی که برای اجرای وال پست به کار می‌رود، شما به تخصص و تجربه بسیار نیاز دارید. در ابتدا باید افراد دست‌اندرکار در اجرای وال پست منقطع اقدام به بررسی شرایط ساختمان کنند. سپس مراحل طراحی را به انجام رسانند. مراحل اجرا در هر ساختمان به ساختمان دیگر متفاوت است. اما رعایت ضوابط و مقررات مربوط به این اجرا در هر شرایطی باید در دستورکار مجریان قرار گیرد. مراحل اجرای این روش شامل موارد زیر است:
تعیین محل اجرای وال پست منقطع مطابق نقشه جانمایی
برای اجرا باید محل نصب از قبل مشخص شود. به خصوص در اسکلت‌های بتنی باید در زمان قالب‌بندی، همه صفحه‌های فلزی در محل‌های مشخص و تعیین شده بر اساس نقشه نصب شوند. شما باید همزمان با چیدن دیوار در محل‌هایی که از قبل نشانه‌گذاری شده‌اند میلگرد بستر را هم نصب کنید.
نصب ورقه‌های اتصال (کف و سقف) طبق نقشه جانمایی وال پست منقطع
در اسکلت‌های فلزی باید از اتصالات وال پست به وسیله پیچ و مهره و یا دستگاه جوشکاری استفاده کنید.
نصب وادارها، تیرک‌ها و اتصالات وال پست منقطع
در این مرحله از اجرا باید وادرهای میانی را در صورتی که دیوار طولی بیش از 4 متر داشته باشد نصب کنید. همچنین باید در محل اتصال وادارها از کاشت پلیت استفاده نمایید. کاشت پلیت باید همراه با نصب پای وادار با اتصال مفصلی و قسمت بالای وادار با اتصال کشویی باشد.
نصب نبشی منقطع و یا ناودانی منقطع مطابق نقشه‌های اجرایی
در این مرحله باید نبشی یا ناودانی منقطع نصب شود. ناودانی‌های مورد استفاده در این مرحله ممکن است بسته به ارتفاع سازه یا طراحی ساختمان از ابعاد، ارتفاع و ضخامت متفاوتی برخوردار باشند. اما معمولا ضخامت نهایی وال پست منقطع چیزی بین 2 تا 6 میلی‌متر است. عرض ناودانی‌ها برای اجرا بر اساس نیازهای ساختمان و نیز ضرورت‌های ایجابی با هدف افزایش استحکام سازه مدنظر می‌تواند بین 10 تا 20 سانتی‌متر متغیر باشد.
نصب قلاب و گیره میلگرد بستر
فرایند نصب و اجرای میلگرد بستر باید مطابق با ضوابط و آیین نامه های اجرایی آن باشد. برای نصب میلگرد بستر بین بلوک‌های دیوار و همچنین اتصال آنها به ستون از قلاب و گیره استفاده می‌کنند. قلاب بستر جهت اتصال به ستون باید قطری حداقل 4 میلی‌متر داشته باشد. طول این قلاب هم باید حداقل 75 برابر قطر آن باشد. به این موضوع توجه کنید که قلاب‌ها و گیره‌ها در سازه‌های بتنی لازم است با پیچ و رول‌پلاک به سازه مدنظر متصل شوند. در هنگام اجرای دیوار با استفاده از میلگردهای بستر قلاب را باید درون گیره قرار دهید و دو سر آزاد آن را هم روی دیوار بگذارید. میلگرد بستر هم روی آرماتور قلاب قرار می‌گیرد. برای اطلاع دقیق تر از نحوه اتصالات میلگرد بستر میتوانید مقاله “ آشنایی با ضوابط و آیین نامه‌های اجرایی میلگرد بستر در ساختمان ” را مطالعه نمایید.
قرار دادن یونولیت یا پشم سنگ ضدرطوبت بین دیوار و ستون
در هنگام اجرا باید قسمت بالایی دیوار با پشم سنگ یا یونولیت پر شود. یکی از تفاوت‌های دیگر بین روش وال پست منقطع و روش‌های سنتی در این است که در گذشته این قسمت با آجرچینی آن هم به شکل مورب پوشانده می‌شد. این کار سبب به وجود آمدن ترک‌هایی در ساختمان بر اثر بارگذاری بعضی از دیوارها می‌شد.
به همین علت در روش‌های جدید مانند اجرای وال پست منقطع باید از این دو ماده برای پوشاندن استفاده کنید. طبق پیوست ششم آیین نامه 2800 باید فاصله‌ای به اندازه یک صدم ارتفاع دیوار مربوطه وجود داشته باشد که این فاصله همانطور که گفته شد با یونولیت یا پشم سنگ پوشانده می‌شود. به این ترتیب مشکل ترک خوردن ساختمان نیز برطرف می‌شود.
اجرای میلگرد بستر و دیوار
برای اجرای میلگرد بستر از گیره و قلاب استفاده می‌کنند. چگونگی اتصال این گیره‌ها در اسکلت‌های بتنی و فلزی با هم فرق دارد. در این روش از قلاب برای اتصال میلگرد بستر وال پست منقطع به گیره استفاده می‌شود. گیره‌ها هم دارای شکافی هستند که قلاب مربوطه در آن قرار می‌گیرد. در مرحله اول اجرا در ساختمان، ابتدا محل قرارگیری این گیره‌ها بر روی ستون‌ها مشخص می‌شود. سپس این نقاط مشخص و علامت‌گذاری شده، باید سوراخ شوند. در ادامه فرایند اجرای وال پست منقطع رول پلاک جایگذاری می‌شود. سپس گیره به آن متصل و پیچ می‌گردد.
در مرحله بعد باید قلاب را داخل گیره جا بیاندازند. اگر دیوارهای ساختمانی طولی بیش از 4 متر داشته باشند به وادار میانی نیاز دارند. برای اجرای وادار باید از پلیت استفاده شود. با نصب پلیت، دو سر وادار به آن متصل می‌شود. در مرحله بعدی برای آنکه دیوار از ستون جدا شود، باید یونولیت یا پشم سنگ ضدرطوبت بین دیوار و ستون قرار دهند. در ادامه، کار دیوارچینی شروع می‌شود.
نکات اجرایی و آیین نامه اجرای وال پست منقطع
بر طبق آیین نامه 2800، اجرا در همه ساختمان‌ها امری ضروری و مهم است. اجرای وال پست شامل همه اجزای غیرسازه‌ای می‌شود. یعنی شامل همه دیوارهای خارجی، راه‌پله‌ها، سقف‌های کاذب، نمای ساختمان، تیغه و نیز دیوار داخلی. همه این اجزای غیرسازه‌ای باید توسط وال پست منقطع مهار شوند.
مهم‌ترین ضوابط در زمینه اجرای وال پست منقطع شامل موارد زیر است :
- استفاده از وادارهای افقی برای دیوارهای با بیش از 3.5 متر
- استفاده از وادار به عنوان تکیه‌گاه به منظور مهار خارجی دیوار برای دیوارهای با طول بیش از 4 متر
- اجرای وال پست منقطع عمودی برای دیوارهای با طول بیش از 6 متر
- اجرای وادار عمودی برای دیوارهای با طول 40 برابر ضخامت دیوار
- عدم نیاز به رعایت فاصله جداسازی وادار و دیوار در وال پست‌های کشویی
- مهار مناسب دیوار برای دیوارهای با بیش از 1.8 متر ارتفاع
- مهار لبه‌های قائم در همه دیوارهای غیرسازه‌ای
هزینه اجرای وال پست منقطع در ساختمان چقدر است؟
برای محاسبه قیمت اجرا باید بدانیم که هزینه نصب وال پست بستگی به ابعاد و نیز نوع وال پست مدنظر دارد. هزینه اجرای وال پست به ابعاد، ساختار و امکانات موجود آن بستگی دارد. هر نوع وال پستی می‌تواند قیمت متفاوتی داشته باشد و همچنین هزینه نصب آن هم با دیگری فرق دارد. این نوع سازه و نیز متراژ آن است که ابعاد وال پست را تعیین می‌کند. به طوری که هر چه ارتفاع سازه مربوطه بیشتر باشد، باید از وال پست منقطع بزرگ‌تری استفاده کرد. همچنین نوع خاک، شرایط جوی موجود، شییب زمین و نیز دسترسی به محل نصب همگی روی هزینه نصب و اجرا تاثیرگذار هستند.
وال پست دیوارپیرامونیاز طرفی گاهی اوقات لازم است که برای اجرای صحیح، کارهای زیربنایی انجام شود. این کارها می‌تواند شامل حفظ چاه، بتن‌ریزی یا استفاده از ماشین‌آلات سنگین باشد که همه این موارد خود هزینه‌های جداگانه‌ای را به پروژه تحمیل می‌کند. همچنین میزان تخصص و مهارت نیروی کار، همچنین تعداد افراد فعال در پروژه هم عامل دیگری در تعیین هزینه نصب وال پست منقطع است.
مدت زمان اجرای وال پست منقطع در ساختمان چقدر است؟
زمان مورد نیاز برای اجرا بستگی به نوع وال پست و نیز متراژ پروژه دارد. مثلا در مورد انواع وال پست اعم از وال پست فلزی، وال پست بتنی یا وال مش مدت زمان اجرای پروژه متفاوت است. این تفاوت هم به نوع فرایند اجرایی، پیچیدگی‌های موجود در کار و نیز تعداد مراحل بستگی دارد. مثلا اگر از روش وال مش استفاده شود، نیازی به نصب میلگرد بستر یا وادارهای قائم و افقی وجود ندارد. اما در وال پست‌های فلزی از این میلگردهای بستر باید استفاده شود و همین بر مدت زمان اجرای پروژه می‌افزاید. در واقع فرایند اجرا با وال مش بسیار ساده‌تر است، تعداد مراحل اجرای آن کمتر است و در نتیجه مدت زمان کمتری می‌برد تا پروژه به انجام رسد.
از طرف دیگر وسعت پروژه مدنظر و نیز متراژ آن هم از عواملی است که بر مدت زمان اجرا تاثیر می‌گذارد. قاعدتا هر چه پروژه اجرایی مدنظر وسعت بیشتری داشته باشد، دیوارهایی که باید مقاوم‌سازی شوند بیشتر بوده و در نتیجه مدت زمان اجرای پروژه هم طولانی‌تر می‌شود. از طرفی اگر پروژه دارای پیچیدگی های خاصی در طراحی باشد هم به مدت زمان بیشتری برای اجرا نیاز دارد. مثلا در اجرا با پست فلزی هر چه پروژه گسترده‌تر باشد، چگونگی اتصالات در این پروژه هم از پیچیدگی‌های بیشتری برخوردار است. همین امر باعث می‌شود که اجرای پروژه به مدت زمان بیشتری نیاز داشته باشد.
کلام پایانی
در این مقاله با اجرای وال پست منقطع آشنا شدیم. همچنین اطلاعاتی درباره ضرورت، نحوه اجرا و هزینه‌های آن به دست آوردیم. وال پست منقطع اگر به درستی در ساختمان اجرا شود، باعث افزایش کیفیت ساختمان شده و از آن در برابر خطراتی چون زلزله محافظت خواهد کرد.
