مقدمه
عایق حرارتی اتیکس، سیستم مقاومی است که از مصالح تسلیح کننده در ساختار آن استفاده می‌شود و برای مقاومت در برابر لرزش و زلزله گزینه مناسبی است. سیستم های کامپوزیت عایق حرارتی خارجی متشکل از سه جزء لایه عایق، پوشش تقویت کننده فایرگلاس و لایه پلاستر میباشند که ضمن ایجاد حفاظت حرارتی، در هزینه های گرمایش صرفه جویی می‌کنند. این سیستم از تبادل حرارت بین داخل و خارج سازه جلوگیری می‌کند. در این مقاله میخواهیم با نمای اتیکس (ETICS) یا EIFS به طور کامل آشنا شویم.
سیستم نمای مرکب عایق حرارتی
ضرورت صرفه جویی در مصرف انرژی و کاهش وزن سازه با استفاده از روش‌های جدید سبب شده است که مصالح جدید جهت نماسازی در دنیا متداول شود.یکی از این روش‌ها نمای اتیکس است.
سیستم نمای مرکب عایق حرارتی بیرونی یا EIFS (Exterior Insulation Finishing System) که با عنوان‌های سیستم‌های عایق دیوار خارج یا EWI (Exterior Wall Insulation Systems) و همچنین سیستم‌های کامپوزیت عایق حرارتی خارجی یا ETICS (External Thermal Insulation Composite Systems) شناخته می‌شود، در واقع نوعی سیستم پوششی نما است که دیوارهای خارجی را با یک سطح تمام شده عایق بندی شده در مواد کامپوزیتی یکپارچه فراهم می‌کند. به عبارت دیگر، سیستم‌های کامپوزیت عایق حرارتی خارجی را می‌توان به عنوان یک عایق حرارت و انرژی کارآمد و ایده آل بر روی سطوح بیرونی ساختمان تعریف کرد که در نهایت دیواری با طول عمر بالا و زیبابی قابل توجه ایجاد می‌کند.
در صنعت ساخت و ساز، نمای ETICS به مدل‌های مختلفی وجود دارد. ابتدایی ترین و رایج‌ترین نمای EIFS / ETICS، نوع نمای حفاظتی می‌باشد که به عنوان نمای سنتی یا معمولی نیز شناخته می‌شود و بر روی سطوح آجرکاری، بلوک کاری، پانل‌های پیش ساخته اعمال می‌شود. نوع دیگر نمای اتیکس با زهکش است که قابلیت زهکشی آب به آن اضافه شده است و عمدتا برای سازه‌های چوبی استفاده می‌شود.
تفاوت نمای آستر سیمانی (stucco) و نمای اتیکس
اگرچه این دو سیستم در نگاه اول یکسان به نظر می‌رسند ولی دارای تفاوت‌هایی میباشند که در ادامه به آن می‌پردازیم. سیستم stucco نمایی سخت، متراکم، با ضخامت بالا و غیر عایق است. نمای اتیکس یک نمای عایق سبک وزن است که حدود 80 درصد از سیستم stucco است و از کارایی بیشتری برخوردار است. این سیستم از مواد عایق، پوشش پایه، مش تقویتی و پلاستر سیمانی تشکیل شده است که هدف آن افزایش عملکرد حرارتی و بهره وری انرژی است که به راه حل جامع تری برای نمای بیرونی ساختمان تبدیل شده است.
اجزای تشکیل دهنده نمای اتیکس
سیستم اتیکس یک سیستم عایق چندلایه می‌باشد که از اجزای زیر تشکیل شده است:
- چسب که برای اتصال تخته عایق به سطح دیوار خارجی استفاده می شود.
- تخته عایق ساخته شده از پلی استایرن یا پشم سنگ که به سطح دیوار خارجی محکم می شود.
- اتصال دهنده های مکانیکی برای اتصال موقت تخته عایق به سطح دیوار خارجی استفاده می شود.
- اندود سیمانی بر روی عایق حرارتی به منظور اتصال الیاف شیشه اعمال میگردد.
- مش فایبرگلاس که برای تقویت سیستم نما، افزایش استحکام، جلوگیری از ترک خوردگی و طول عمر دیوار استفاده می‌شود. مش شیشه از مقاومت بالایی در محیط‌های قلیایی برخوردار است.
- پوشش پلاستر پایه بر روی لایه عایق و مش فایبرگلاس اعمال می‌شود.
- پلاستر نهایی نما که بر روی لایه پایه اعمال می‌شود و ظاهری تزئینی، بادوام و مقاوم در برابر ترک را ارائه می‌دهد.
در طراحی پوشش نهایی از چوب، سرامیک، آجر و اندودهای متفاوت می‌توان استفاده کرد.
تاریخچه نمای EIFS / ETICS
در دهه ۵۰ میلادی، دو رویداد کلیدی در زمینه مواد ساختمانی رخ داد که پیشینه ای برای ابداع سیستم نمای اتیکس فراهم کردند. اولین رویداد، ظهور پلی استایرن منبسط شده بود که توانست خصوصیات منحصر به فردی را در حوزه عایق حرارتی فراهم کند. دومین رویداد نیز مربوط به تولید اندودهای مصنوعی پایه ابی بود که با تلفیق این دو ماده، ابتکاری جدید در زمینه سیستم های عایق حرارتی فراهم کرد.
این ترکیب نوآورانه از مواد ساختمانی، در نهایت منجر به ابداع سیستم نمای اتیکس (ETICS) در اروپا شد. این سیستم جدید، به دلیل قابلیت استفاده در پروژه های نوسازی و همچنین تجدید نمای ساختمان‌های موجود که به عایق کاری حرارتی نیاز داشتند، توجه بسیاری را به خود جلب کرد.
در آلمان، به عنوان مثال، از سیستم اتیکس برای بازسازی و تجدید نمای ساختمان های دچار آسیب در دوران جنگ دوم جهانی استفاده شد. سپس، استفاده از این سیستم در سراسر اروپا به سرعت گسترش یافت و در سال ۱۹۶۹ به ایالات متحده آمریکا نیز وارد شد.
اما تا سال ۱۹۹۵، با وجود موفقیت های بزرگ این سیستم، مشکلاتی نیز پیش آمدند. در این سال، به علت خرابی تعدادی از نماهای کار شده قبلی به دلیل تماس با رطوبت، اعتماد به این محصول در امریکای شمالی کاهش یافت. دلیل اصلی این مشکلات، پایین بودن حدود انتظارات مطابق استانداردها و دستورالعمل‌های طراحی و اجرا بود.
به همین دلیل، توسعه و بهبود مداوم در استانداردها و دستورالعمل‌ها امری ضروری به نظر می‌رسد تا مشکلات گذشته را پیشگیری کرده و اعتماد به سیستم نمای اتیکس را در بازارهای جهانی تقویت کرد.
انواع نمای اتیکس
دو نوع نمای اتیکس وجود دارد، سیستم‌های PB و سیستم‌های PM که بر اساس ترکیب پوشش طبقه بندی می‌شوند که در ادامه با آنها آشنا می‌شویم:
سیستم نمای اتیکس پایه پلیمری (PB) یا پوشش نرم
نمای PB EIFS شامل یک لایه پایه از تخته عایق پلی استایرن منبسط شده (EPS) است که متصل به روکش دیوار است. تخته‌های عایق پلی استایرن را می‌توان برش داد، به اشکال مختلف در آورد و سپس روی لایه پایه تخته‌های عایق قرار داد تا ویژگی‌های معماری مورد نظر را به نما بدهد. در مرحله بعد، یک لایه پلاستر پایه نازک (معمولاً 8-3 سانتی‌متر) روی لایه عایق EPS اعمال می‌شود و یک لایه مش تقویت‌کننده فایبرگلاس که به طور کامل در پوشش پایه تعبیه میگردد. در نهایت، پلاستر نهایی بر روی پوشش پایه اعمال می شود.
سیستم نمای اتیکس پایه پلیمری اصلاح شده (PM) یا پوشش سخت
نمای PM EIFS از چند جهت با PB متفاوت است. تخته عایق مورد استفاده از جنس پلی استایرن اکسترود شده است که در مقایسه با عایق EPS سطح یکنواخت تر و مقاومت فشاری بیشتری دارد. همچنین الیاف مش فایبرگلاس تقویت کننده می تواند بین از یک فایبر گلاس با گرماژ بالا و یا لایه فلزی استفاده کرد. مش الیافی به جای اینکه در لایه پایه مرطوب جاسازی شود، به طور مکانیکی به تخته عایق متصل میگردد. سپس، لایه پایه به ضخامت 8-3.5 سانتی‌متر روی مش اعمال می‌شود و در نهایت پلاستر نهایی اعمال میگردد.
مزایای استفاده از نمای EIFS
نمای EIFS یا اتیکس یکی از جدیدترین مصالح مورد استفاده برای صرفه جویی در مصرف انرژی به شمار می‌رود که از مزایای زیادی برخوردار است از جمله:
- بهره وری انرژی:
این سیستم ها به طور قابل توجهی انتقال حرارت را از طریق لایه عایق کاهش می‌دهند که منجر به کاهش مصرف انرژی و سایر هزینه‌های آب و برق می‌شود.
- کاهش وزن ساختمان:
به علت وزن کم لایه‌های مورد استفاده در کامپوزیت عایق حرارتی وزن ساختمان کم می‌شود و خسارات ناشی از زلزله نیز کاهش می‌یابد.
- انعطاف‌پذیری طراحی:
سامانه ETICSعلاوه بر ایجاد نمای زیبا، منجر به جلوگیری از هوازدگی در ساختمان می‌شود. همچنین طیف گسترده‌ای از پوشش‌ها و رنگ‌های تزئینی برای لایه نهایی پوششی موجود است که باعث ایجاد نماهای منحصربه‌فرد می‌شود.
- مقرون به صرفه بودن:
ماهیت وزن سبک این سیستم، الزامات بار ساختاری و هزینه‌های ساخت و ساز را کاهش می‌دهد.
- پایداری:
با به حداقل رساندن مصرف انرژی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، سیستم اتیکس سازگار با محیط زیست عمل می‌کند.
- دوام:
این سیستم ها مقاومت بسیار خوبی در برابر هوا، ترک خوردگی، آسیب و عدم نفوذ نم ایجاد می کنند و طول عمر سازه را تضمین می‌کنند.
کاربرد نمای اتیکس
عایق‌های حرارتی را می‌توان در هر ساختمان و یا بلوک آپارتمان، در ساختمان‌های قدیمی که نیاز به بازسازی دارند و در ساخت نمای ساختمان‌های نوساز اعمال کرد. استفاده از سیستم ETICS فقط توسط متخصصین این حوزه قابل انجام است. این متخصصان باید در مورد پشتیبانی که قرار است در آن اعمال شود نیز تجربه داشته باشند. بیشترین استفاده از ETICS بر روی دیوارهای یکپارچه بنایی یا بتنی اعمال می شود و از پلاستر به عنوان لایه نهایی استفاده می‌شود.
سیستم عایق حرارتی اتیکس (ETICS) به دلیل ویژگی‌ها و مزایای منحصر به فردش در بسیاری از زمینه‌های کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. ابتدا، این سیستم به عنوان یک عایق حرارتی در مناطقی با دمای بالا، مانند مناطق گرم با تابش نور خورشید فراوان، کاربرد دارد. مقاومت بالای این سیستم در برابر تابش نور خورشید، از جذب حرارت ناشی از آن جلوگیری می‌کند. همچنین، مقاومت این سیستم در برابر رطوبت، آن را به یک گزینه مناسب برای مناطق پربارش و شرجی تبدیل می‌کند. از طرفی، خاصیت عایق صوتی سیستم ETICS موجب کاهش آلودگی‌های صوتی در مناطق شلوغ و پر سروصدا می‌شود. همچنین، نوع طراحی و تنوع رنگی این سیستم، آن را به گزینه‌ای مناسب برای ساختمان‌هایی که نیاز به زیباسازی دارند، تبدیل می‌کند. مقاومت بالای سیستم در برابر نیروهای وارده و لرزش، آن را به گزینه‌ای مناسب برای استفاده در مناطق زلزله‌خیز می‌کند و مقاومت در برابر اشتعال و آتش‌سوزی، این سیستم را به یک راهکار ایده‌آل برای افزایش ایمنی سازه‌ها تبدیل می‌کند. در نهایت، استفاده از این سیستم در طراحی نما، موجب صرفه‌جویی در زمان اجرایی پروژه می‌شود و برای پروژه‌هایی که به سرعت اجرا نیاز دارند، مناسب است. به طور کلی، سیستم ETICS به عنوان یکی از راهکارهای اصلی در زمینه‌های مختلف ساختمان‌سازی مورد توجه قرار می‌گیرد.
محدودیت اجرای نمای اتیکس در ساختمان
سیستم عایق حرارتی اتیکس در همه ساختمان‌ها قابل اجرا می‌باشد. در صورتی‌که که نمای ساختمان پیچیده نباشد، محدودیتی برای اجرای نمای اتیکس به وجود نمی‌آورد.
نحو اجرای نمای اتیکس
اگرچه نصب این نما کار چندان سختی نمی‌باشد اما برای اجرای آن می بایست از افراد ماهر در این حوزه کمک گرفت.
برای اجرای این نما ابتدا سطح دیوار مورد نظر را با چسب مخصوص پوشانده و سپس ورق‌های عایق حرارتی را با استفاده از اتصالات به دیوار زیر کار متصل می‌کنیم. در مرحله بعد سطح دیوار را با یک لایه اندود و پلاستر سیمانی می‌پوشانیم و لایه مش فایبر گلاس مقاوم به قلیا را بلافاصله بر روی پلاستر سیمانی قرار می‌دهیم. الیاف شیشه را بر روی سطح کار فشار دهیم تا به خوبی در جای خود محکم گردد.
پس از اینکه سطح کار خشک گردید یک لایه آستر کشی نهایی انجام می‌گیرد و در نهایت پوشش نهایی نما تکمیل میگردد. پوشش نهایی کار در رنگ‌های متنوع قابل اجرا می‌باشد.
آیین نامه های طراحی و اجرای نمای اتیکس ساختمان
توجه به آیین نامه‌ها و استانداردهای مربوط به طراحی و اجرای نمای اتیکس از اهمیت بسیاری برخوردارند. با توجه به اینکه نمای اتیکس به عنوان یکی از نماهای پرکاربرد در صنعت ساخت‌و‌ساز محسوب می‌شود، مهندسان و معماران برای اجرای این نوع نما باید به دقت به آیین‌نامه‌ها و استانداردهای مربوطه پایبند باشند. این استانداردها و قوانین، که در نشریه ۷۱۴ سازمان برنامه و بودجه و مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان درج شده است، تمامی جنبه‌های طراحی و اجرای نمای اتیکس را پوشش می‌دهند.
مطالعه دقیق و رعایت کامل این استانداردها و آیین‌نامه‌ها توسط معماران و مهندسان از اهمیت بالایی برخوردار است. این اقدام نه تنها به افزایش کارایی سیستم عایق نما کمک می‌کند بلکه از اتلاف انرژی در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و اداری جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، اجرای صحیح نمای اتیکس نیازمند توجه به استانداردهای مورد نظر در خصوص تعیین ضخامت لایه‌های مختلف و تناسب آن با شرایط آب‌وهوایی محل احداث ساختمان است.
به طور خلاصه، رعایت آیین‌نامه‌ها و استانداردهای مربوط به طراحی و اجرای نمای اتیکس اساسی برای ایجاد نمایی عملی و با کارایی بالاست که علاوه بر زیبایی، انرژی مصرفی ساختمان را هم کاهش می‌دهد و میزان راحتی و کیفیت زندگی ساکنان را افزایش می‌دهد.
برآورد هزینه طراحی و اجرای نمای اتیکس
عوامل بسیاری وجود دارد که نمای اتیکس بر اساس آنها قیمت گذاری می‌شود و نمی‌توان یک قیمت ثابت برای آن ارائه داد. از جمله عوامل تاثیرگذار بر هزینه نهایی نصب و اجرای نمای اتیکس می‌توان به متریال مورد استفاده، نوع ساختمان و نوع نمای قابل اجرا، لوازم مورد نیاز برای اجرا نما، دستمزد مجری و نیروی کار و دیگر عوامل مورد نیاز اشاره نمود. با محاسبه این موارد، هزینه نهایی برای طراحی و نصب نمای اتیکس مشخص می شود.
کلام پایانی
به طور خلاصه، نمای اتیکس (ETICS) به عنوان یکی از راهکارهای مدرن و کارآمد در زمینه عایق حرارتی و نمای ساختمان شناخته می‌شود. این سیستم نه تنها مقاومت حرارتی بالایی دارد، بلکه از مزایایی نظیر عایق صوتی، مقاومت در برابر آتش‌سوزی و نفوذ رطوبت و آب، وزن سبک، اجرای آسان، و مقاومت بالا در برابر لرزش و تابش خورشید برخوردار است. این نماها با تنوع بالایی در ارائه با رنگ‌های مختلف عرضه می‌شوند و با رعایت آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مرتبط، معماران و مهندسان می‌توانند آنها را به صورت صحیح و بهینه در ساختمان‌های مختلف استفاده کنند. استفاده از نمای اتیکس (ETICS) نه تنها به افزایش کارایی سیستم عایق نما کمک می‌کند بلکه از اتلاف انرژی در ساختمان‌ها جلوگیری می‌کند و همچنین باعث بهبود کیفیت زندگی ساکنان می‌شود. این سیستم به عنوان یک راهکار نوین و کارآمد، مورد تأیید در زمینه سازه‌های مختلف است و با استفاده از آن، می‌توان بهبودهای قابل توجهی در عملکرد و زیبایی ساختمان‌ها ایجاد کرد.
